Πόσες φορές έχεις ακούσει ή έχεις πει ο ίδιος/ η ίδια την φράση “θα πιώ έναν καφέ για να έχω ενέργεια”;
Υπάρχει γενικά μια παγκόσμια πίστη πως ο καφές ,ή πιο συγκεκριμένα, η καφεΐνη δίνει στον άνθρωπο ενέργεια για να συνεχίσει την μέρα του. Στην πραγματικότητα όμως η καφεΐνη δεν μας δίνει καθόλου ενέργεια, απλώς μας κάνει ενεργητικούς και ξύπνιους.
Ομολογουμένως αυτός ο “μύθος” είναι περισσότερο διαφορά στη χρήση της λέξης “ενέργεια”. Όταν ο κόσμος γενικά αναφέρεται στην λέξη “ενέργεια”, εννοούν γενικά την αύξηση της όρεξης, της ενεργητικότητας και της αφύπνισης. Εφόσον ο καφές μας τα δίνει αυτά σε κάποιο βαθμό, είναι φυσικό να πιστεύουν πολλοί ότι μας δίνει ενέργεια.
Επιστημονικά μιλώντας όμως, ο καφές δεν μας δίνει καθόλου ενέργεια. Η ενέργεια που παίρνει το σώμα μας από εξωγενείς πηγές (δηλαδή τρόφιμα και ροφήματα) μετριέται σε θερμίδες. Ως γνωστόν, ο καφές (ο σκέτος τουλάχιστον) δεν μας δίνει καθόλου θερμίδες, άρα δεν μας δίνει καθόλου ενέργεια, τουλάχιστον με την επιστημονική έννοια.
Πως δουλεύει ο καφές;
Εφόσον ο καφές δεν μας δίνει ενέργεια, γιατί μας κάνει να νιώθουμε πιο ξύπνιοι και ενεργοί;
Η καφεΐνη δουλεύει ως ανταγωνιστής της αδενοσίνης. Η αδενοσίνη είναι ένα μόριο το οποίο προσδένεται σε ένζυμα, η οποία σύνδεση προκαλεί τα νευρικά κύτταρα να επιβραδύνουν την δράση τους. Αυτό ως αποτέλεσμα, μας δίνει το αίσθημα της νύστας και της κούρασης.
Η καφεΐνη όταν καταναλωθεί ενώνεται με τα ένζυμα αυτά (τους υποδοχείς τις αδενοσίνης) και εμποδίζει την αδενοσίνη με το να ενωθεί. Αντίθετα όμως η καφεΐνη δεν προκαλεί τα συμπτώματα της αδενοσίνης όταν ενωθεί με τα ένζυμα. Το αποτέλεσμα είναι λιγότερη αδενοσίνη να μπορεί να ενωθεί, άρα το αίσθημα της κούρασης μειώνεται.
Με απλά λόγια, η καφεΐνη σε “ξεγελάει” στο να πιστεύεις ότι δεν νυστάζεις.
Γιατί πολλοί "χρειάζονται" τον καφέ;
Αρχικά ας αναφέρουμε το προφανές – ο άνθρωπος δεν χρειάζεται καφέ για να λειτουργήσει σε βέλτιστο επίπεδο. Είναι προφανές επειδή οι άνθρωποι εξελίχθηκαν επί χιλιάδες χρόνια χωρίς εκτενή κατανάλωση καφεΐνης και άρα δεν την “χρειάζονταν” για να αποδώσουν.
Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει κιόλας ότι αυτοί οι αμέτρητοι άνθρωποι που βασίζονται στον καφέ για να ξυπνήσουν είναι αβάσιμοι ούτε ότι είναι όλα στο μυαλό τους. Ναι ο καφές μπορεί να σε κάνει πιο ξύπνιο αλλά σημαντικότερα, προκαλεί είδος εξάρτησης.
Πιο πάνω μίλησα για το πως ο καφές λειτουργεί – δηλαδή ότι ανταγωνίζεται την αδενοσίνη με το να ενώνεται στους υποδοχείς της. Επειδή όμως το σώμα μας είναι έξυπνο και η δουλειά του είναι να προσαρμόζεται, παράγει περισσότερη αδενοσίνη.
Θυμηθείτε ότι η αδενοσίνη προκαλεί το αίσθημα της νύστας και της υπνηλίας. Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιος ο οποίος πίνει χρόνια καφέ ή καφεϊνούχο ρόφημα, ξαφνικά το κόψει, θα νιώθει περισσότερο το αίσθημα υπνηλίας από έναν άνθρωπο ο οποίος δεν έπινε καφέ επί καθημερινής βάσεως.
Αυτός είναι επίσης και ένας λόγος που πολλοί θεωρούν ότι ο καφές “δεν τους πιάνει”, είναι επειδή το σώμα προσπαθεί να “ισοφαρίσει”, απελευθερώνοντας περισσότερη αδενοσίνη.
‘Άρα τί; Το σώμα μας στρέφεται εναντίον μας; Όχι απαραίτητα, αντίθετα το σώμα μας πολύ πιθανόν να προσπαθεί να μας προστατέψει.
Η νύστα και η κόπωση είναι ο τρόπος του σώματος μας να μας πει ότι χρειάζεται ξεκούραση. Είναι απλά ένα σήμα. Παρόμοιο με το γουργουρητό του στομαχιού μας το οποίο αποκαλούμε “πείνα”, το οποίο είναι σήμα ότι χρειαζόμαστε τροφή. Ακόμα και αν δεν ένιωθες το αίσθημα της πείνας, πάλι θα χρειαζόσουν τροφή για να ζήσεις.
Αυτό είναι και το γεγονός που κάνει τον καφέ “επικίνδυνο” σε ορισμένες περιπτώσεις. Ο καφές “κρύβει” την κούραση, ωστόσο δεν την απομακρύνει κιόλας. Αν χρειάζεσαι ύπνο και πιείς καφέ για να ξυπνήσεις, δεν σημαίνει ότι η ανάγκη σου για ύπνο εξαφανίζεται, απλά εσύ δεν την νιώθεις τόσο πλέον.
Αρχικά ας αναφέρουμε το προφανές – ο άνθρωπος δεν χρειάζεται καφέ για να λειτουργήσει σε βέλτιστο επίπεδο. Είναι προφανές επειδή οι άνθρωποι εξελίχθηκαν επί χιλιάδες χρόνια χωρίς εκτενή κατανάλωση καφεΐνης και άρα δεν την “χρειάζονταν” για να αποδώσουν.
Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει κιόλας ότι αυτοί οι αμέτρητοι άνθρωποι που βασίζονται στον καφέ για να ξυπνήσουν είναι αβάσιμοι ούτε ότι είναι όλα στο μυαλό τους. Ναι ο καφές μπορεί να σε κάνει πιο ξύπνιο αλλά σημαντικότερα, προκαλεί είδος εξάρτησης.
Πιο πάνω μίλησα για το πως ο καφές λειτουργεί – δηλαδή ότι ανταγωνίζεται την αδενοσίνη με το να ενώνεται στους υποδοχείς της. Επειδή όμως το σώμα μας είναι έξυπνο και η δουλειά του είναι να προσαρμόζεται, παράγει περισσότερη αδενοσίνη.
Θυμηθείτε ότι η αδενοσίνη προκαλεί το αίσθημα της νύστας και της υπνηλίας. Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιος ο οποίος πίνει χρόνια καφέ ή καφεϊνούχο ρόφημα, ξαφνικά το κόψει, θα νιώθει περισσότερο το αίσθημα υπνηλίας από έναν άνθρωπο ο οποίος δεν έπινε καφέ επί καθημερινής βάσεως.
Αυτός είναι επίσης και ένας λόγος που πολλοί θεωρούν ότι ο καφές “δεν τους πιάνει”, είναι επειδή το σώμα προσπαθεί να “ισοφαρίσει”, απελευθερώνοντας περισσότερη αδενοσίνη.
‘Άρα τί; Το σώμα μας στρέφεται εναντίον μας; Όχι απαραίτητα, αντίθετα το σώμα μας πολύ πιθανόν να προσπαθεί να μας προστατέψει.
Η νύστα και η κόπωση είναι ο τρόπος του σώματος μας να μας πει ότι χρειάζεται ξεκούραση. Είναι απλά ένα σήμα. Παρόμοιο με το γουργουρητό του στομαχιού μας το οποίο αποκαλούμε “πείνα”, το οποίο είναι σήμα ότι χρειαζόμαστε τροφή. Ακόμα και αν δεν ένιωθες το αίσθημα της πείνας, πάλι θα χρειαζόσουν τροφή για να ζήσεις.
Αυτό είναι και το γεγονός που κάνει τον καφέ “επικίνδυνο” σε ορισμένες περιπτώσεις. Ο καφές “κρύβει” την κούραση, ωστόσο δεν την απομακρύνει κιόλας. Αν χρειάζεσαι ύπνο και πιείς καφέ για να ξυπνήσεις, δεν σημαίνει ότι η ανάγκη σου για ύπνο εξαφανίζεται, απλά εσύ δεν την νιώθεις τόσο πλέον.
Ο καφές δεν αντικαθιστά τον ύπνο
Αυτό είναι αυτονόητο, ωστόσο ο αριθμός των ατόμων που έχουν χάλια ωράρια ύπνου και βασίζονται στον καφέ για να περάσουν την ημέρα, είναι τρομακτικά μεγάλος.
‘Ένα άτομο το οποίο κοιμάται καλά, θεωρητικά θα δει την λιγότερη επίδραση από τον καφέ. Εφόσον όπως αναφέραμε, ο καφές κρύβει την κούραση, τότε ένα άτομο χωρίς ιδιαίτερη κούραση λόγω επαρκής ύπνου δεν θα δει μεγάλη διαφορά αν πιει καφέ ή όχι. Αυτός είναι ακόμη ένας πιθανός λόγος που κάποιοι νιώθουν ότι ο καφές δεν τους επηρεάζει ιδιαίτερα.
Καφές και άσκηση
Είναι γενικά συχνή πρακτική κάποιος να πίνει καφέ ή ρόφημα με καφεΐνη ή ακόμη και κάψουλες καφεΐνης, πριν να πάει στο γυμναστήριο ή να πραγματοποιήσει μια μορφή σωματικής άσκησης.
Η πρακτική αυτή δεν είναι κακή, αντίθετα η καφεΐνη έχει συνδεθεί σε κάποιο βαθμό με την αύξηση της αθλητικής απόδοσης (το οποίο είναι θέμα για άλλη φορά).
Ωστόσο είναι σημαντικό να υπάρχει κατανόηση για το τι ακριβώς κάνει ο καφές για εμάς. Σίγουρα, αν νιώθετε νυσταγμένοι και μισοκοιμισμένοι, το να πιείτε έναν καφέ λίγη ώρα πριν την προπόνηση μπορεί να σας δώσει την έξτρα ώθηση που χρειάζεστε για να πάτε στο γυμναστήριο. Βάση της εμπειρίας μου όμως, τα οφέλη τελειώνουν εκεί.
Οι περισσότεροι νομίζουν ότι αν πιούν καφέ θα έχουν καλύτερο workout επειδή θα είναι πιο ξύπνιοι. Ωστόσο, κατά την άποψη μου αυτό σπάνια συμβαίνει. Στην πραγματικότητα το σώμα σου είναι εντελώς ικανό να ξυπνήσει από μόνο του όταν το “αναγκάσετε” με το να το εκθέσετε σε σωματική άσκηση. Στην ουσία εγώ θεωρώ ότι ο καφές είναι αποτελεσματικός στο να σε κάνει να πας στο γυμναστήριο, όχι να προπονηθείς και καλύτερα.
Αυτό ισχύει τουλάχιστον σε κανονικές δόσεις καφεΐνης. Η πολύ υψηλές δόσεις έχουν συνδεθεί με την αύξηση στην απόδοση. Μάλιστα, πολλοί οργανισμοί απαγορεύουν την χρήση καφεΐνης πέραν μιας τιμής στο αίμα σε αγώνες – μεγαλύτερη τιμή μπορεί να θεωρηθεί και ως φάρμακο αύξησης της απόδοσης. Ωστόσο δεν θα σύστηνα σε κανένα να πιει 10 καφέδες απλά για να πάρει ένα μικρό boost στην απόδοση του.
Χρησιμοποιείτε την καφεΐνη ως διεγερτικό για να σας έρθει περισσότερη όρεξη αν θέλετε, αλλά μην βασίζεστε πάνω της για να σας “κουβαλήσει” στο workout.
Τι σου δίνει ενέργεια:
Επιστημονικά μιλώντας, οτιδήποτε σου δίνει θερμίδες σου δίνει ενέργεια. Το φαγητό με λίγα λόγια είναι αυτό που σου δίνει ενέργεια. Κατανοώ ότι δεν λέω και κάτι πρωτοποριακό ή τρομερό, ωστόσο βλέπω πολλούς ανθρώπους να βασίζονται πάνω στον καφέ για να “έχουν ενέργεια” στο γυμναστήριο.
Αν θέλετε να τραβάτε, σιγουρευτείτε να είστε χορτάτοι (αλλά όχι και να σπάσετε) όταν θα πάτε να γυμναστείτε.
Πρέπει να κόψω τον καφέ;
Ποτέ δεν θεωρούσα τον καφέ ως κάτι βλαβερό ή επικίνδυνο, αρκεί να μην χρησιμοποιείται για τους λάθος λόγους. Το να πίνει κάποιος καφέ απλά για λίγη τόνωση και πιο γρήγορο ξύπνημα δεν είναι καθόλου κακό.
Το πρόβλημα είναι όταν ο καφές χρησιμοποιείται για να κρύψει ένα βαθύτερο πρόβλημα, ονομαστικά την χρόνια έλλειψη ξεκούρασης και ύπνου. Αν υπάρχει τέτοιου είδους προβλήματος, τότε πρέπει να διορθωθεί “από την ρίζα” και όχι να αγνοείται.
Απολαύστε τον καφέ σας αλλά μην βασίζεστε πάνω του για να ζήσετε.
Έχεις κουραστεί με τις δίαιτες;
“Ακολουθείς ένα νέο πρόγραμμα ή δίαιτα, χάνεις κάποια κιλά, μετά από λίγο καιρό σταματάς και τα ξανά βάζεις πίσω” – Σε χαρακτηρίζει αυτό;
Αν ναι, τότε αυτό που χρειάζεσαι δεν είναι απλά μια καινούργια δίαιτα! Πολλές δίαιτες δουλεύουν, αλλά όχι από μόνες τους για τους περισσότερους.
Αυτό που χρειάζεσαι είναι κάποιον που θα σε καθοδηγήσει στο να κτίσεις μόνιμες συνήθειες, έναν σωστό τρόπο σκέψης και σωστή νοοτροπία όσον αφορά τη διατροφή. Κάποιον που θα κτίσει μαζί σου ένα πλάνο το οποίο θα είναι βασισμένο στις δικές σου ανάγκες και προτιμήσεις.
Άφησε με να σε βοηθήσω!
